O dan y rhaglen hon, rydym yn derbyn ceisiadau gan:

• sefydliadau dielw 
• perchnogion preifat treftadaeth

Dyma rai enghreifftiau o'r mathau o sefydliadau y gallwn eu hariannu:

• elusennau, ymddiriedolaethau a sefydliadau corfforedig elusennol 
• grwpiau cymunedol a gwirfoddol 
• cynghorau cymunedol/plwyf
• cwmnïau buddiannau cymunedol 
• sefydliadau ffydd neu eglwysig 
• awdurdodau lleol 
• sefydliadau eraill yn y sector cyhoeddus 
• perchnogion treftadaeth preifat (er enghraifft, unigolion a sefydliadau masnachol) 

Byddwn yn gofyn am gael gweld eich cyfansoddiad neu'ch dogfen lywodraethol (gweler Dogfennau ategol). Mae'n rhaid i chi gael o leiaf dau berson ar eich bwrdd neu bwyllgor rheoli nad ydynt yn gysylltiedig â gwaed neu briodas neu sy'n byw yn yr un cyfeiriad. 

Os ydych yn berchennog preifat neu os yw perchennog preifat yn rhan o'ch prosiect, byddwn yn asesu a yw budd cyhoeddus yn drech nag unrhyw enillion preifat - felly ystyriwch hyn yn eich cais.

Fel arfer, rydym yn disgwyl i berchennog y dreftadaeth gwblhau'r ffurflen gais ac, os byddwch yn llwyddiannus, ffurflenni derbyn y grant ac yn adrodd ar gynnydd. Os nad yw perchennog y dreftadaeth yn gwneud y cais, yna gofynnwn iddynt ymrwymo i delerau'r grant.

Rydym yn ariannu prosiectau sy'n cysylltu pobl a chymunedau â threftadaeth genedlaethol, ranbarthol a lleol y DU. 

Gall treftadaeth olygu pethau gwahanol i wahanol bobl. Gall fod yn unrhyw beth o'r gorffennol yr ydych yn ei werthfawrogi ac am ei drosglwyddo i genedlaethau'r dyfodol.

Fel canllaw, gallai hyn gynnwys: 

• atgofion a phrofiadau pobl (a gofnodir yn aml fel 'hanesion llafar') 
• traddodiadau diwylliannol (er enghraifft, straeon, gwyliau, crefftau, cerddoriaeth a dawns) 
• natur (er enghraifft, cynefinoedd, rhywogaethau a daeareg)
• tirweddau naturiol a'r rhai wedi'u cynllunio fel parciau a gerddi 
• archaeoleg gymunedol 
• adeiladau, henebion ac amgylcheddau hanesyddol 
• casgliadau o wrthrychau, llyfrau neu ddogfennau mewn amgueddfeydd, llyfrgelloedd neu archifau 
• hanesion pobl a chymunedau neu leoedd a digwyddiadau
• treftadaeth ieithoedd a thafodieithoedd 
• lleoedd a gwrthrychau sy'n gysylltiedig â'n hanes diwydiannol, morwrol a thrafnidiaeth 

Ar lefel y grant yma, gallwn hefyd ariannu gweithgareddau i gefnogi grŵp sy'n ymgymryd â chyfrifoldeb newydd dros dreftadaeth, neu i feithrin sgiliau a chapasiti newydd mewn sefydliadau sydd eisoes yn gyfrifol am dreftadaeth.

I wybod mwy am y math yma o weithgaredd, darllenwch y canllawiau cydnerthedd sefydliadol. 

Byddwn ond yn ariannu prosiectau sy'n: 

• yn canolbwyntio'n glir ar dreftadaeth – gall hyn fod yn dreftadaeth genedlaethol, ranbarthol neu leol y DU
• mynd i'r afael â'r canlyniad Cynhwysiant gorfodol ac unrhyw ganlyniadau blaenoriaeth eraill fel y bo'n berthnasol: Gweler ein tudalen we Canlyniadau wedi'i diweddaru
• mynd i'r afael â'r gofyniad gorfodol ar gynaliadwyedd amgylcheddol: Gweler ein tudalen Canlyniadau wedi'i diweddaru i gael rhagor o wybodaeth am y gofyniad hwn
• ganddynt gynllun clir gyda dechrau, canol a diwedd diffiniedig 
• sydd heb ddechrau 
• a bydd yn para hyd at flwyddyn

Gall Grantiau Treftadaeth y Loteri Genedlaethol gefnogi ystod eang o fathau o weithgarwch. Gallwn dalu am ystod eang o gostau prosiect uniongyrchol. Er enghraifft, gallai eich prosiect treftadaeth gynnwys:

• treuliau gwirfoddolwyr 
• costau hyfforddi 
• costau digwyddiadau (gan gynnwys llogi ystafelloedd, lluniaeth ac offer) 
• gwaith cyfalaf bach 
• atgyweirio a chynnal a chadw (refeniw)
• swyddi staff newydd 
• ffioedd proffesiynol (er enghraifft, costau cyfreithiol) 
• lleoliadau hyfforddi â thâl 
• costau i wella mynediad i'ch treftadaeth 
• gweithgareddau i'ch helpu i gryfhau eich sefydliad 
• costau sy'n gysylltiedig â chymryd cyfrifoldeb newydd am dreftadaeth (er enghraifft, astudiaethau dichonoldeb)
• allbynnau digidol 
• atgyweirio a chadwraeth
• pris prynu eitemau casglu neu eiddo

Bydd yr arian yma'n cefnogi gweithgarwch a fydd yn mynd i'r afael â'n gofynion gorfodol o ran cynhwysiant a chynaliadwyedd amgylcheddol, ac, os yw'n berthnasol, canlyniadau blaenoriaeth eraill 2022–2023.

Ni allwn ymdrin â'r canlynol:

• swyddi staff presennol neu gostau sefydliadol
• statudol a/neu gyfrifoldebau cyfreithiol
• hyrwyddo achos neu gredoau sefydliadau gwleidyddol neu ffydd
• TAW adenilladwy
• costau ar gyfer unrhyw weithgaredd sydd wedi digwydd cyn dyfarnu grant

Yr Iaith Gymraeg

Os cynhelir eich prosiect yng Nghymru, mae'n rhaid i chi ystyried y Gymraeg ym mhob agwedd ar eich gwaith a dweud wrthym sut y byddwch yn hyrwyddo ac yn cefnogi'r Gymraeg ac yn adlewyrchu natur ddwyieithog Cymru. Bydd angen i chi ddangos sut y byddwch yn cynnig darpariaeth ddwyieithog yng nghyllideb a chynllun eich prosiect. Dylech gynnwys y gyllideb ar gyfer cyfieithu unrhyw ddeunyddiau cyhoeddus o dan y categori costau 'Arall' yn yr adran costau prosiect y ffurflen gais. 

Os oes gennych unrhyw gwestiynau, ymholiadau, neu os oes angen cymorth arnoch, cysylltwch â cymorthcymraeg@heritagefund.org.uk.

Perchnogion preifat treftadaeth

Mae gennym ganllawiau ar wahân os ydych yn berchennog preifat neu os yw perchennog preifat yn rhan o'ch prosiect. Mae'n rhaid i chi ei gwneud yn glir sut y bydd budd cyhoeddus eich prosiect treftadaeth yn drech nag unrhyw fudd preifat.  Os ydych yn berchennog preifat ar dreftadaeth, ni fyddwn yn ariannu: 

• gwaith y gellir yn rhesymol ystyried ei fod yn ddyletswydd statudol ar y perchennog 
• prynu adeiladau neu unrhyw asedau treftadaeth 
• adeiladu adeiladau newydd 

Os yw eich prosiect yn cynnwys unrhyw waith cyfalaf, bydd angen i chi ddangos i ni fod eich prosiect: 

• yn cynyddu mynediad y cyhoedd yn sylweddol ac ymgysylltu â'r cyhoedd â threftadaeth 
• brwdfrydedd a chefnogaeth gyhoeddus glir 
• angen buddsoddiad gan y Loteri Genedlaethol

Fel arfer, rydym yn disgwyl i berchennog y dreftadaeth gwblhau'r ffurflen gais ac, os byddwch yn llwyddiannus, ffurflenni derbyn y grant ac yn adrodd ar gynnydd. Os nad yw perchennog y dreftadaeth yn gwneud y cais, yna gofynnwn iddynt ymrwymo i delerau'r grant.

Mae angen i bob un o'r prosiectau treftadaeth yr ydym yn eu cefnogi:

• canolbwyntio'n glir ar dreftadaeth – gall hyn fod yn dreftadaeth genedlaethol, ranbarthol neu leol y DU 
• gyflawni un neu fwy o'r canlyniadau ar y dudalen hon, gan gynnwys y canlyniad gorfodol
• fod yn ecogyfeillgar
• hyrwyddo rôl y Loteri Genedlaethol wrth gyflwyno'r prosiect
• cynnal gwerthusiad

Bydd y wybodaeth yn yr adran hon yn eich helpu i ystyried y pwyntiau hyn yng nghamau cynnar cynllunio eich cais.

Canllawiau

Mae gennym lawer o wybodaeth ar ein gwefan i'ch helpu i reoli a datblygu eich prosiect.

Mae darllen y wybodaeth ganlynol yn hanfodol ar gyfer pob prosiect:

• Gwybodaeth am gydnabod eich grant
• Canllawiau gwerthuso
• Canllawiau cynaliadwyedd amgylcheddol

Canlyniadau

Rydym yn disgrifio'r gwahaniaeth yr ydym am ei wneud gyda'n hariannu trwy set o naw canlyniad, sy'n cynnwys ein chwe chanlyniad blaenoriaeth. Canlyniadau yw newidiadau, effeithiau neu fanteision sy'n digwydd o ganlyniad uniongyrchol i'ch prosiect. 

Byddwn yn blaenoriaethu prosiectau treftadaeth a fydd yn: hybu'r economi leol, yn creu swyddi ac yn annog datblygu sgiliau, yn cefnogi llesiant ac yn creu lleoedd gwell i fyw, gweithio ac ymweld â nhw.

Disgwyliwn i bob prosiect ddangos ei fod yn cynnwys cynaliadwyedd amgylcheddol hirdymor a chynhwysiant yn eu cynlluniau.

Cofiwch, dim ond prosiectau sy'n canolbwyntio'n glir ar dreftadaeth y byddwn yn eu hariannu – gall hyn fod yn dreftadaeth genedlaethol, ranbarthol neu leol y DU

Canlyniadau Blaenoriaeth

• Bydd ystod ehangach o bobl yn ymwneud â threftadaeth (Canlyniad Gorfodol): Mae'n rhaid i bob prosiect a ariannu gennym gyflawni ein canlyniad gorfodol.
• Bydd y sefydliad a ariennir yn fwy gwydn
• Bydd gan bobl gwell llesiant
• Bydd pobl wedi datblygu sgiliau
• Bydd yr ardal leol yn lle gwell i fyw, gweithio neu ymweld 
• Bydd yr economi leol yn cael hwb

Byddem yn eich annog i ganolbwyntio ar gyflawni un neu fwy o'n canlyniadau blaenoriaeth ar hyn o bryd. Er enghraifft, pe bai prosiect ond yn cyflawni'r 'canlyniad cyflwr' a'r canlyniad gorfodol – byddai'n llawer llai tebygol o gael ei gefnogi na phrosiect a oedd yn bodloni'r canlyniad gorfodol, ynghyd â chanlyniad blaenoriaeth arall.

Ein tri chanlyniad arall yw:

• Bydd treftadaeth mewn cyflwr gwell
• Caiff treftadaeth ei nodi a'i hegluro'n well
• Bydd pobl wedi dysgu am dreftadaeth, gan arwain at newid mewn syniadau a gweithredoedd

Bydd nifer y canlyniadau a gewch yn dibynnu ar yr hyn yr ydych am ei gyflawni a dylai fod yn gymesur â maint y grant yr ydych yn gofyn amdano neu ffocws penodol eich prosiect. Nid oes rheidrwydd i enwi mwy nag un, ac rydym yn eich annog yn gryf i beidio â hawlio mwy o ganlyniadau nag y credwch y gallwch eu cyflawni mewn gwirionedd.

Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth am ein canlyniadau ar dudalen we Canlyniadau a Chanllawiau Arfer Da.

Dylech ddefnyddio'r canllawiau ymgeisio ar y dudalen Canlyniadau fel y prif ffynonellau gwybodaeth ddiweddaraf. 

Gofyniad Cynaliadwyedd Amgylcheddol

Disgwyliwn i'r safonau uchaf o ran cynaliadwyedd amgylcheddol  gael eu cyflawni gan yr holl brosiectau a ariennir gennym.

Rydym am i'n holl brosiectau wneud eu gorau glas i helpu i liniaru ac addasu i effeithiau ein hinsawdd sy'n newid ac i helpu natur i wella. P'un a yw ein cyllid yn gwarchod gwarchodfa natur, amgueddfa, parc cyhoeddus neu adeilad, byddwn yn disgwyl i brosiectau fanteisio ar y cyfle i greu manteision cadarnhaol i natur drwy, er enghraifft, greu clwydi ar gyfer ystlumod, gan gynnwys toeau gwyrdd, darparu pyllau draenio naturiol a chynyddu plannu coed.

Rydym am i bob math o brosiectau treftadaeth, mawr a bach:

• gyfyngu ar unrhyw ddifrod posibl i'r amgylchedd
• cael effaith gadarnhaol ar yr amgylchedd ac yn enwedig ar gyfer natur

Wrth gwrs, mae'n rhaid i brosiectau sicrhau nad yw unrhyw fesurau amgylcheddol yn cael effaith negyddol ar eich treftadaeth.

Bydd cynnwys cynaliadwyedd amgylcheddol o fewn eich prosiectau o'r cychwyn cyntaf yn golygu bod eich prosiect yn debygol o fod yn fwy gwydn, yn gynaliadwy yn ariannol ac yn dod â manteision lluosog i bobl a'r gymuned.

Dylai'r mesurau a weithredwch fod yn briodol ar gyfer maint eich prosiect. Rydym yn darparu canllawiau ar gynaliadwyedd amgylcheddol ar ein gwefan.

Dylech hefyd feddwl am sut y byddwch yn gwerthuso eich mesurau cynaliadwyedd amgylcheddol ac yn sicrhau bod hyn yn rhan o strategaeth werthuso eich prosiect. Byddwn yn gofyn i chi nodi ac adrodd ar y camau yr ydych yn eu cymryd. Mae ein canllawiau ar yr effaith amgylcheddol yn rhoi rhywfaint o gyngor cyffredinol, a gallwch hefyd gael cymorth ymarferol gan y rhwydwaith Addas i'r Dyfodol.

Ystyried risg

Bydd pob prosiect yn wynebu bygythiadau a chyfleoedd y mae angen i chi eu nodi a'u rheoli. Rydym am i chi fod yn realistig ynglŷn â'r risgiau y gallai eich prosiect a'ch sefydliad eu hwynebu fel eich bod mewn sefyllfa dda i'w rheoli a chyflawni'r prosiect yn llwyddiannus.

Rydym yn deall bod y cyd-destun y byddwch yn gweithio ynddo yn wahanol iawn yn ystod pandemig presennol COVID-19. Wrth asesu eich cais, byddwn yn llunio barn bwyllog ar y risgiau posibl i'ch prosiect a risgiau sefydliadol cyfredol – a byddwn yn edrych i weld a ydych wedi nodi'r rhain ac wedi dweud wrthym sut y byddwch yn lliniaru yn eu herbyn. Dylech hefyd ystyried costau wrth gefn yn ofalus o fewn eich cais.

Y mathau o risg a phroblemau y dylech eu hystyried yw:

• ariannol – er enghraifft, llai o gyfraniad gan ffynhonnell ariannu arall
• sefydliadol – er enghraifft, prinder pobl â'r sgiliau sydd eu hangen arnoch neu staff sydd eu hangen i weithio ar brosiectau eraill
• economaidd – er enghraifft, cynnydd annisgwyl yng nghost deunyddiau
• technegol – er enghraifft, darganfod lleithder annisgwyl ac eang
• cymdeithasol – er enghraifft, ymatebion negyddol i ymgynghori neu ddiffyg diddordeb gan eich cynulleidfa darged
• rheoli – er enghraifft, newid sylweddol yn nhîm y prosiect
• cyfreithiol – er enghraifft, newidiadau yn y gyfraith sy'n gwneud y prosiect yn anymarferol
• amgylcheddol – er enghraifft, anawsterau wrth ddod o hyd i ffynonellau pren o goedwigoedd a reolir yn dda

Hyrwyddo eich grant Loteri Genedlaethol

Mae'n rhaid i chi ymrwymo i gydnabod eich grant a hyrwyddo'r Loteri Genedlaethol a dylech ddweud wrthym sut rydych yn bwriadu gwneud hyn yn eich ffurflen gais a'ch cynllun prosiect.

Gallwch ddod o hyd i syniadau ar gydnabod a hyrwyddo, a'r brandio rydym yn disgwyl i chi ei ddefnyddio, ar dudalennau Sut i Gydnabod eich Grant.

Gwerthuso

Rydym yn argymell eich bod yn cynnwys gwerthusiad o ddechrau eich prosiect. Byddwn yn gofyn i chi ysgrifennu gwerthusiad byr (uchafswm o 10 tudalen) o'ch prosiect, y bydd angen i chi ei atodi i'ch adroddiad diwedd grant.

Mae gofyn i'n prosiectau gyflwyno adroddiadau gwerthuso yn ein galluogi i ddangos y gwahaniaeth y mae arian y Loteri Genedlaethol wedi'i wneud, i wybod a yw prosiect wedi gwario'r grant yn briodol, ac a yw wedi cyflawni'r canlyniadau a fwriadwyd.

Rydym yn adrodd ar y cyflawniadau hyn drwy werthuso rhaglenni'n barhaus, sy'n dibynnu ar wybodaeth o hunanwerthusiadau ar lefel prosiectau.

Dylai eich adroddiad gwerthuso (uchafswm o 10 tudalen) gynnwys yr adrannau a'r manylion canlynol:

Crynodeb gweithredol: Crynodeb cyffredinol o weithgareddau a chanlyniadau'r prosiect. Dylai fod yn bosibl deall eich prosiect o'r crynodeb a chael gafael dda ar yr hyn a ddigwyddodd yn eich prosiect a pha effaith y mae'r prosiect cyffredinol wedi'i chael. 

Beth oedd y bwriad y prosiect: Dylai hyn amlygu cefndir byr i'r prosiect, gan nodi pam y dechreuwyd y prosiect yn y lle cyntaf, yr hyn yr oeddech yn bwriadu ei wneud a pha wahaniaeth yr oedd y prosiect yn bwriadu ei wneud a pham.

Beth ddigwyddodd mewn gwirionedd: (Dyma ddylai fod yr adran hwyaf o'r adroddiad.) Dylai'r adran hon fanylu ar yr hyn a ddigwyddodd fel rhan o'r prosiect o dan gyfres gydlynol o benawdau gweithgarwch prosiectau. Dylai'r gwahaniaeth a wnaeth neu y mae eich prosiect yn ei wneud ddilyn ymlaen o'r meysydd canlyniadau ac effaith a amlygwyd yn yr adran 'Beth oedd yn bwriad cynnal y prosiect'. Dylai'r adran hon hefyd fyfyrio ar feysydd fel rheoli prosiectau, staffio, amserlen, a dull o werthuso parhaus. 

Crynodeb o'r gwersi a ddysgwyd: Beth yw'r pethau allweddol y mae'r sefydliad wedi'u dysgu? Ar ôl ystyried, beth fyddech chi'n ei wneud yn wahanol y tro nesaf?

Ar y lefel grant yma, nid oes angen cyfraniad arnoch ond dylech ystyried a allai cyllidwyr, sefydliadau neu bobl eraill gefnogi eich prosiect.

Bydd hyn yn ein helpu i ddangos i ni fod pobl a sefydliadau eraill wedi ymrwymo i'ch prosiect.

Byddwn yn asesu a yw eich prosiect yn cynnig gwerth da am arian a byddwn yn ystyried eich cyfraniad. Gallai hyn fod yn gyfraniad arian parod, cyfraniad nad yw'n arian parod neu'n gyfraniad gwirfoddolwyr.

Byddwn yn gofyn i chi ddweud wrthym am eich cyfraniad yn y ffurflen gais.

Cyfraniadau arian parod

Gallai hyn fod o gronfeydd wrth gefn eich sefydliad eich hun, rhodd gan gymwynaswr, grant gan gyllidwr arall neu gymorth arall a godir gan gyllid (er enghraifft, cyllid torfol).

Cyfraniadau nad ydynt yn arian parod

Mae hyn yn cynnwys unrhyw beth sydd ei angen arnoch ar gyfer eich prosiect nad oes rhaid i chi dalu amdano (er enghraifft, llogi ystafell neu offer). Dim ond os ydynt yn gostau prosiect uniongyrchol a allai fod wedi bod yn rhan o gyllideb eich prosiect y gallwn dderbyn cyfraniadau nad ydynt yn arian parod.

Cyfraniadau gwirfoddolwyr

Dyma'r amser y mae gwirfoddolwyr yn ei roi i gefnogi'r gwaith o gyflawni eich prosiect. Gallai hyn gynnwys gwaith gweinyddol, clirio safle neu weithio fel stiward mewn digwyddiad. Ni ddylech gynnwys costau ar gyfer amser pobl a fydd yn cymryd rhan yn eich gweithgareddau (er enghraifft, pobl sy'n mynychu gweithdy neu'n mynd ar daith dywys).

Rydym yn defnyddio cyfradd safonol o £20 yr awr i gyfrifo gwerth eich cyfraniadau gwirfoddolwyr.

Mae ein proses ymgeisio yn gystadleuol ac ni allwn ariannu pob cais o ansawdd da.

I'ch helpu i ddatblygu eich syniad, dyma rai awgrymiadau prosiect:

Pobl

Bydd trafod eich syniad gyda phobl y tu allan i'ch sefydliad yn helpu i sicrhau bod eich cyllideb a'ch llinell amser yn ystyried anghenion ystod eang o bobl. Bydd siarad â phartneriaid neu gyfranogwyr yn y dyfodol yn helpu i lywio eich cynlluniau. Rydym am wybod pwy yr ymgynghorwyd â chi a sut y gwnaethant helpu i lunio eich prosiect. Mae llythyrau cymorth yn ffordd dda o ddangos i ni fod pobl eraill am i'ch prosiect ddigwydd.

Cymorth arbenigol

Meddyliwch a oes angen cymorth neu gyngor arbenigol arnoch i lywio eich syniadau a'ch cyllideb. Os gwnewch hynny, gwnewch yn siŵr eich bod yn siarad â rhywun a all eich helpu i ddylunio eich prosiect (er enghraifft, rhywun sydd wedi cyflawni prosiect tebyg). Mae hefyd yn bwysig meddwl am unrhyw hawliau neu drwyddedau y bydd eu hangen arnoch (er enghraifft, caniatâd adeilad rhestredig neu drwydded ystlumod).

Cofiwch gynnwys costau am gymorth a chyngor arbenigol i gyflawni eich prosiect.

Cymunedol

Darganfyddwch beth arall sy'n digwydd yn eich ardal. Efallai y byddwch yn dod o hyd i brosiect tebyg, sefydliad y gallech weithio gydag ef neu fater lleol pwysig y gallech helpu i fynd i'r afael ag ef.

Adnoddau

Penderfynwch pwy fydd yn gyfrifol am gyflawni pob rhan o'ch prosiect ac a oes gennych yr amser, yr offer a'r sgiliau i'w gyflwyno. Os na wnewch hynny, gallwch gynnwys costau am gymorth, offer a hyfforddiant yn eich cyllideb a helpu i feithrin gallu eich sefydliad.

Er enghraifft, os ydych yn ystyried gweithio gyda phobl ifanc ifanc neu bobl ifanc sy'n agored i niwed, bydd angen i chi sicrhau bod gennych yr arbenigedd cywir yn eich sefydliad.

Cyllidebu

Dylai eich cyllideb fod yn realistig ac yn seiliedig ar ymchwil, dyfyniadau neu brofiad blaenorol. Mae'n anodd cynllunio ar gyfer pob posibilrwydd felly gwnewch yn siŵr eich bod yn cynnwys arian wrth gefn priodol ar gyfer costau nas rhagwelwyd.

Gwerthuso

Nid yw byth yn rhy gynnar i feddwl sut y byddwch yn gwerthuso eich prosiect. Meddyliwch am y wybodaeth y byddwch yn ei chasglu ac unrhyw gostau cysylltiedig.

Bydd gwerthuso yn eich helpu i ddangos effaith eich prosiect a dylai lywio prosiectau yn y dyfodol, yn ogystal â chefnogi eich achos dros gyllid yn y dyfodol.

Unwaith y byddwch yn anfon eich cais ar-lein atom, byddwn yn gwirio bod popeth yn ei le a byddwn mewn cysylltiad i roi gwybod i chi pryd y gallwch ddisgwyl penderfyniad.

Oni bai bod angen i ni wirio unrhyw beth gyda chi, mae'n annhebygol y byddwch yn clywed gennym eto nes i ni roi gwybod i chi am y penderfyniad.

Unwaith y byddwn yn derbyn eich cais a'r holl ddogfennau ategol cywir, byddwn yn asesu eich cais ac yn rhoi penderfyniad i chi ymhen wyth wythnos. Gall yr asesiad o'n ceisiadau cyntaf gymryd ychydig yn hwy nag wyth wythnos wrth i ni drosglwyddo'n ôl i'n cylch rhoi grantiau arferol.

Fel sefydliad sy'n rhoi arian cyhoeddus, rydym yn cynnal rhai gwiriadau ar y wybodaeth a roddwch i ni pan fyddwch yn gwneud cais (er enghraifft, efallai y byddwn yn gwirio eich hanes gyda ni neu'n cynnal gwiriadau hunaniaeth neu dwyll).

Dylech ateb yr holl gwestiynau yn y ffurflen gais.

Dyma'r unig adran o'r ffurflen gais a gyflwynir yn uniongyrchol i'n penderfynwyr. Eich cyfle chi yw esbonio eich prosiect yn eich geiriau eich hun.

Pan fyddwn yn asesu eich cais, byddwn yn ystyried amrywiaeth o ffactorau gan gynnwys:

• a yw eich prosiect yn berthnasol i dreftadaeth yn y DU
• yr anghenion a'r cyfleoedd y bydd eich prosiect yn mynd i'r afael â nhw
• pa mor gryf y bydd eich prosiect yn cyflawni ein canlyniadau blaenoriaeth
• gwerth cyffredinol am arian
• risgiau posibl i lwyddiant y prosiect, yn enwedig mewn perthynas ag effeithiau pandemig COVID-19 ar gyflawni prosiectau
• eich agwedd at gynaliadwyedd amgylcheddol

Os asesir bod eich cais yn darparu gwerth isel am arian yna gellir ei wrthod yn gynharach yn ystod y cyfnod asesu, a byddwn yn rhoi gwybod i chi am hyn ar y pryd.

Y broses ymgeisio

• darllen y broses ymgeisio a chynllunio eich prosiect
• pan fyddwch yn barod, anfonwch eich cais ar-lein atom
• Byddwn yn asesu eich cais ymhen wyth wythnos. Gall yr asesiad o'n ceisiadau cyntaf gymryd ychydig yn hwy nag wyth wythnos wrth i ni drosglwyddo'n ôl i'n cylch rhoi grantiau arferol. (Noder: ni fyddwn yn gallu asesu eich cais nes ein bod yn derbyn yr holl wybodaeth ategol ofynnol.)
• bydd eich cais yn mynd i gyfarfod penderfynu misol
• byddwn yn cysylltu â chi i roi gwybod i chi am y penderfyniad

Dewiswch pryd i wneud eich cais yn ofalus. Peidiwch â rhuthro i gyflwyno cais cyn i chi fod yn barod, a gwnewch yn siŵr eich bod wedi meddwl drwy'r ffordd orau o lunio eich gweithgaredd a sut rydych yn mynd i'w reoli. Gwyddom y byddwn yn derbyn nifer fawr o geisiadau, a bydd angen inni flaenoriaethu lle y gall ein buddsoddiad wneud gwahaniaeth sylweddol.

Bydd angen i chi gyflwyno'r dogfennau ategol perthnasol, a amlinellir yn yr adran hon. Ni fydd rhai o'r dogfennau hyn yn berthnasol i'ch prosiect a bydd y wybodaeth ychwanegol yn eich helpu i benderfynu a ydynt yn berthnasol.

Mae popeth sydd ei angen arnom i asesu eich cais ar y ffurflen gais a'r dogfennau ategol canlynol. Peidiwch â chyflwyno unrhyw ddogfennau ychwanegol, gan na fyddwn yn eu defnyddio mewn asesiad.

Dogfen lywodraethol (er enghraifft, cyfansoddiad)

Nid oes angen i ni weld eich dogfen lywodraethol:

• os ydych yn sefydliad cyhoeddus (er enghraifft, awdurdod lleol)
• rydych yn berchennog preifat ar dreftadaeth

Dylai eich dogfen lywodraethol gynnwys y canlynol:

• enw a nodau eich sefydliad
• datganiad sy'n atal eich sefydliad rhag dosbarthu incwm neu eiddo i'w aelodau yn ystod ei oes
• datganiad sy'n cadarnhau, os caiff eich sefydliad ei ddirwyn i ben neu ei ddiddymu, y bydd asedau'r sefydliad yn cael eu dosbarthu i sefydliad elusennol neu ddi-elw arall ac nid i aelodau'r sefydliad
• y dyddiad y cafodd ei fabwysiadu a llofnod eich cadeirydd (neu berson awdurdodedig arall)

Ni allwn dderbyn eich cais os nad yw eich cyfansoddiad yn cynnwys yr uchod.

Sicrhewch fod eich prosiect yn dod o fewn nodau eich sefydliad.

Mae'r Comisiwn Elusennau yn darparu canllawiau ar greu dogfen lywodraethol.

Cyfrifon

Dylech gynnwys eich cyfrifon archwiliedig diweddaraf neu gyfrifon wedi'u dilysu gan gyfrifydd.

Os ydych yn sefydliad sydd newydd ei ffurfio ac nad oes gennych set o gyfrifon archwiliedig, cyflwynwch eich tri datganiad banc diwethaf neu lythyr gan eich banc yn cadarnhau eich bod wedi agor cyfrif.

Nid oes arnom angen eich cyfrifon os ydych yn sefydliad cyhoeddus (er enghraifft, awdurdod lleol).

Llythyrau cymorth (dim mwy na chwech, os yw'n berthnasol)

Mae llythyrau cymorth yn ffordd dda o ddangos i ni eich bod wedi siarad â phobl eraill a bod ganddynt ddiddordeb ac wedi ymrwymo i'ch prosiect.

Anfonwch lythyrau o gefnogaeth atom gan y bobl sy'n ymwneud â'ch prosiect, yn hytrach na datganiadau cefnogol cyffredinol. Er enghraifft, os ydych yn bwriadu cyflwyno gweithdai mewn clybiau ieuenctid lleol yna bydd llythyr o gefnogaeth yn dangos i ni eu bod am gymryd rhan.

Os yw eich prosiect yn cynnwys gweithgarwch i ymgymryd â rheoli treftadaeth, anfonwch lythyr atom gan y perchennog presennol yn rhoi caniatâd i'r prosiect fynd yn ei flaen.

Os yw'n bosibl, dylai llythyrau fod ar bapur pennawd neu wedi'u llofnodi.

Arolwg cyflwr (os yw'n berthnasol)

Os yw eich prosiect yn cynnwys gwarchod treftadaeth, rhaid i chi ddarparu arolwg cyflwr neu ddogfen briodol arall megis cynllun cadwraeth drafft neu amlinellol. Dylai'r ddogfen hon ddweud wrthym beth yw cyflwr presennol y dreftadaeth a'r gwaith sydd ei angen i ddychwelyd y dreftadaeth i gyflwr da.

Er enghraifft, os ydych yn bwriadu cadw cofeb ryfel leol, bydd angen i chi wybod beth yw'r cyflwr presennol a pha waith atgyweirio sydd ei angen. Dylai'r arolwg neu'r adroddiad hefyd nodi blaenoriaeth gymharol y gwaith a awgrymir (pa waith sydd fwyaf beirniadol ac y mae angen mynd i'r afael ag ef ar frys).

Os bydd eich cais yn llwyddiannus

Rhaid i chi aros i dderbyn Caniatâd i Ddechrau gennym cyn dechrau eich prosiect. Bydd angen i chi gyflwyno ffurflen ar-lein a rhoi'r canlynol i ni:

• manylion eich cyfrif banc (gorfodol)
• prawf o ofynion perchnogaeth/lesddaliad (os yw'n berthnasol)
• manylion am ganiatâd statudol a/neu drwyddedau sy'n ofynnol ac a gafwyd (os yw'n berthnasol)
• cadarnhad o gyllid partneriaeth (os yw'n berthnasol)

Bydd angen cyfrif banc ar eich sefydliad. Rhaid i'r enw ar y cyfrif banc hwn gyfateb yn union i enw'r sefydliad sy'n gwneud y cais.

Unwaith y bydd gennych Ganiatâd i Ddechrau, byddwn yn talu eich grant llawn ymlaen llaw.

Adrodd yn ôl

Pan fyddwch yn gorffen eich prosiect, byddwn yn gofyn i chi gyflwyno adroddiad diwedd grant a'ch gwerthusiad prosiect. Efallai y byddwn hefyd yn gofyn am rywfaint o dystiolaeth o wariant (er enghraifft, anfonebau a derbynebau).

Telerau'r grant

Gofynnwn i chi ymrwymo i'n telerau grant Safonol, y gallwch ddod o hyd iddynt ar ein gwefan.

Mae hyd telerau'r grant yn dibynnu ar y math o brosiect a natur y sefydliadau sy'n gwneud cais. Bydd telerau'r grant yn para o ddyddiad y Caniatâd i Ddechrau tan:

• gweithgaredd: y dyddiad y daw'r prosiect i ben (a elwir yn Ddyddiad Cwblhau'r Prosiect)
• cyfalaf: bum mlynedd ar ôl Dyddiad Cwblhau'r Prosiect
• digidol: bum mlynedd ar ôl cwblhau'r prosiect
• caffael: Os yw eich prosiect yn cynnwys prynu eitem, tir neu adeilad treftadaeth, bydd telerau'r grant yn para am gyfnod amhenodol. Os hoffech gael gwared ar yr hyn yr ydych wedi'i brynu yn y dyfodol, rhaid i chi ofyn am ein caniatâd a gallwn hawlio'n ôl y cyfan neu ran o'n grant. Os yw eich prosiect yn cynnwys caffaeliad, darllenwch ein gofynion yn ein canllawiau derbyn grant.

Os bydd eich cais yn aflwyddiannus

Mae'r broses asesu yn gystadleuol ac ni allwn ariannu'r holl geisiadau o ansawdd da a gawn. Os bydd eich cais yn aflwyddiannus, efallai y byddwn yn awgrymu eich bod yn gwneud cais arall.

Gofynion perchnogaeth

Disgwyliwn i chi fod yn berchen ar unrhyw eiddo (tir, adeiladau, eitemau treftadaeth neu eiddo deallusol) yr ydych yn gwario'r grant arno.

Fel eithriad, os yw eich prosiect yn cynnwys gweithgarwch i ymgymryd â rheoli treftadaeth neu unrhyw weithgaredd arall sy'n ymwneud ag eiddo nad ydych yn berchen arno, byddwn yn derbyn llythyr gan y perchennog presennol yn rhoi caniatâd i'r prosiect fynd yn ei flaen. Dylech anfon y llythyr hwn atom gyda'ch cais.

Allbynnau digidol

Mae gennym ofynion penodol, a nodir yn nhermau grant ein Safon, ar gyfer 'allbynnau digidol' a gynhyrchir fel rhan o unrhyw brosiect. Rydym yn defnyddio'r term 'allbwn digidol' i gwmpasu unrhyw beth rydych chi'n ei greu yn eich prosiect mewn fformat digidol sydd wedi'i gynllunio i roi mynediad i dreftadaeth neu i helpu pobl i ymgysylltu â threftadaeth a dysgu amdani.

Er enghraifft, mae hyn yn cynnwys ffotograffau, testun, meddalwedd, cynnwys gwe ac apiau, cronfeydd data, modelau 3D, recordiadau sain a fideo.

Nid yw eitemau a grëwyd wrth reoli'r prosiect, er enghraifft negeseuon e-bost rhwng aelodau'r tîm a chofnodion cyfarfodydd, wedi'u cynnwys yn y gofyniad.

Os byddwch yn derbyn grant rhwng £3,000 a £10,000, rhaid i bob allbwn digidol fod:

• 'ar gael' (mae'r allbynnau ar gael am ddim ar-lein a gallwch roi mynediad i'r ffeiliau digidol ar alw) am bum mlynedd o ddyddiad cwblhau'r prosiect
• 'gellir ei defnyddio' (mae'r allbynnau'n gweithredu fel y bwriadwyd ac yn cael eu diweddaru'n ddiweddaraf)
• 'agored' (mae allbynnau digidol wedi'u trwyddedu i'w defnyddio gan eraill o dan drwydded 'Priodoleddau 4.0 Rhyngwladol (CC-BY4.0) Tŷ'r Cyffredin ac eithrio cod a metadata, y dylid eu rhyddhau o dan Ymroddiad Parth Cyhoeddus oni bai ein bod wedi cytuno fel arall.

Rydym yn disgwyl prosiectau:

• i sicrhau bod eu hallbynnau digidol yn hygyrch
• i ddefnyddio data ac offer agored lle bo modd
• cyfrannu allbynnau digidol at gasgliadau treftadaeth priodol a phrosiectau gwybodaeth agored

Mae canllawiau ar gyfer prosiectau digidol i'w gweld ar ein gwefan.

Swyddi caffael a staff

Rhaid i chi ddilyn ein canllawiau caffael, sydd i'w gweld yn ein canllawiau derbyn grant. Fel trosolwg, ar gyfer costau nwyddau, gwaith neu wasanaethau sy'n werth mwy na £10,000, rhaid i chi gael o leiaf dri thendr/dyfynbris cystadleuol.

Rhaid i chi hefyd hysbysebu holl swyddi staff y prosiect yn agored, gyda'r eithriadau canlynol:

• mae gennych aelod o staff sydd â chymwysterau addas ar eich cyflogres eich bod yn symud i swydd prosiect
• rydych yn ymestyn oriau aelod o staff sydd â chymwysterau addas ar eich cyflogres fel y gallant weithio ar y prosiect. Yn yr achos hwn byddwn yn ariannu cost yr oriau ychwanegol a dreulir ar y prosiect a bydd angen ichi ddweud wrthym am eu rôl

Rydym wedi ymrwymo i sicrhau bod y sector treftadaeth yn gynhwysol ac yn gynaliadwy. Rhaid i chi ddefnyddio'r gyfradd Cyflog Byw (a Chyflog Byw Llundain lle bo hynny'n berthnasol) ar gyfer holl staff y prosiect. Dangoswch dystiolaeth o gyllidebu ar gyfer cyfraddau Cyflog Byw yn eich costau a'ch cyllidebau staff.

Rhaid i weithdrefnau i recriwtio ymgynghorwyr a chontractwyr fod yn deg ac yn agored a chadw at y ddeddfwriaeth cydraddoldeb berthnasol.

Os ydych yn ansicr ynglŷn â'ch rhwymedigaethau, rydym yn eich cynghori i gymryd cyngor proffesiynol neu gyfreithiol. Os ydych eisoes wedi caffael nwyddau, gwaith neu wasanaethau ar gyfer y prosiect sy'n werth mwy na £10,000 (ac eithrio TAW), bydd angen i chi ddweud wrthym sut y gwnaethoch hynny. Ni allwn dalu eich grant os nad ydych wedi dilyn y weithdrefn gywir.

Mae'n rhaid i chi ddefnyddio'r cyfraddau Cyflog Byw ar gyfer holl staff y prosiect.

Mae'r adran cyllidebu a gwerthuso isod yn berthnasol i bob prosiect.

Dylech hefyd ddarllen yr adrannau canlynol os ydynt yn berthnasol i'ch prosiect:

• Prynu tir ac adeiladau
• Prynu eitemau a chasgliadau treftadaeth
• Prosiectau sy'n cynnwys tir, cynefinoedd a rhywogaethau
• Gofynion perchnogaeth trydydd parti gan gynnwys ar gyfer grantiau cymunedol

Cyllidebu ac adrodd ar werthuso

Rydym yn argymell caniatáu cyllideb ar gyfer gwerthuso rhwng 2% a 7% o gyfanswm costau eich prosiectau. Ni ddylai eich cyllidebau ar gyfer gwerthuso fod yn llai na'r 2%. Er enghraifft, os bydd prosiect yn gwneud cais am gyllid o £190,000 byddem yn disgwyl o leiaf £3,800 (2%) i'w dyrannu i werthuso. Os yw eich cyllideb werthuso yn is, bydd angen i chi ddweud wrthym pam yn y disgrifiad ar gyfer cost y prosiect hwn.

Gofynnir i chi ysgrifennu gwerthusiad o'ch prosiect a'i atodi i'ch adroddiad cwblhau terfynol. Ein nod yw ariannu prosiectau sy'n creu newid cadarnhaol a pharhaol i bobl a chymunedau.

Mae gofyn i'n prosiectau gyflwyno adroddiadau gwerthuso yn ein galluogi i ddangos y gwahaniaeth hwnnw ac i wybod a yw prosiect wedi gwario'r grant yn briodol a bod y canlyniadau a ddymunir wedi'u cyflawni. Rydym yn adrodd ar y cyflawniadau hyn drwy werthuso rhaglenni'n barhaus, sy'n dibynnu ar wybodaeth o hunanwerthusiadau ar lefel prosiectau.

Byddwn hefyd yn anfon holiadur gwerthuso atoch o fewn blwyddyn i gwblhau eich prosiect. Bydd yn gofyn am wybodaeth am nifer y gweithgareddau a gyflawnwyd, nifer yr ymwelwyr yr ydych wedi'u derbyn (lle bo'n briodol), faint o hyfforddiant a chyfranogiad gwirfoddolwyr yn eich prosiect, ac unrhyw staff ychwanegol yr ydych wedi ymgymryd â hwy. Ar gyfer yr holl 'allbynnau' hyn o'ch prosiect, bydd gennym ddiddordeb yn y mathau o bobl sydd wedi elwa yn ogystal â'r niferoedd cyffredinol.

Amlinellir isod y wybodaeth feintiol yr ydym yn disgwyl i chi ei chasglu ar gyfer eich holiadur gwerthuso. Ar gyfer ymwelwyr, gwirfoddolwyr, hyfforddeion a staff, rydym hefyd yn gofyn am fanylion demograffig yn ôl rhyw, oedran, ethnigrwydd, cyfeiriadedd rhywiol, anabledd a dosbarth cymdeithasol.

Ar eu pennau eu hunain, ni fydd y rhifau hyn yn adrodd holl stori am beth yw eich prosiect, a bydd angen i'ch adroddiad gwerthuso ddweud wrthym am ansawdd eich prosiect hefyd.

Gweithgareddau

Byddwn am i chi ddweud wrthym faint o weithgareddau a gynhaliwyd gan ddefnyddio'ch grant. Y gweithgareddau rydym yn eu rhestru yw:

• Diwrnodau agored: diwrnodau pan fyddwch yn agor safle treftadaeth, casgliad neu nodwedd i'r cyhoedd, na ellir ymweld â hwy fel arfer. Gall hefyd gynnwys diwrnodau pan nad ydych yn codi tâl am fynediad mewn atyniadau sydd fel arfer yn codi ffi mynediad.
• Gwyliau: rhaglenni digwyddiadau neu weithgareddau i'r cyhoedd, sy'n para un diwrnod neu fwy, gyda thema neu ffocws wedi'i diffinio'n glir.
• Arddangosfeydd ac arddangosfeydd dros dro: arddangosfeydd neu arddangosfeydd nad ydynt yn nodwedd barhaol o'ch safle ac sy'n para llai na 12 mis.
• Teithiau tywys neu deithiau cerdded: gall y rhain gael eu harwain gan naill ai eich staff neu bobl y tu allan i'ch sefydliad, ond rhaid iddynt fod yn seiliedig ar eich safle neu nodwedd treftadaeth.
• Ymweliadau gan ysgolion a cholegau: gall y rhain gynnwys ymweliadau gan lefelau addysg cynradd, uwchradd ac uwch.
• Sesiynau allgymorth mewn ysgolion a cholegau: ymweliadau a wnaed gan eich staff neu'r gwirfoddolwyr sy'n gweithio gyda chi ar y prosiect.
• Gweithgareddau eraill ar y safle: gweithgareddau sy'n digwydd ar eich safle nad ydynt wedi'u cynnwys o dan y penawdau eraill yn eich barn chi.
• Gweithgareddau allgymorth neu weithgareddau eraill oddi ar y safle: gweithgareddau sydd wedi digwydd i ffwrdd o'ch safle y teimlwch nad ydych wedi gallu dweud wrthym amdanynt.

Ymweliadau

Data am nifer y bobl a ymwelodd â'ch atyniad y flwyddyn cyn i'ch prosiect ddechrau a'r flwyddyn ar ôl iddo gwblhau. Os yw'r atyniad neu gyfleuster a ariannwn yn rhan o atyniad mwy (er enghraifft, pe ydym yn ariannu oriel mewn amgueddfa fwy), nid ydym ond am i chi roi rhifau ymweld i ni ar gyfer y rhan o'r atyniad neu gyfleuster yr ydym yn rhoi arian tuag ato.

Gwirfoddolwyr

Nifer y gwirfoddolwyr sy'n ymwneud â'r prosiect a ariannwyd a nifer yr oriau gwirfoddoli a gyfrannwyd ganddynt.

Hyfforddiant

Nifer y bobl sydd wedi'u hyfforddi drwy'r prosiect, o dan gyfres o benawdau sgiliau sy'n cwmpasu cadwraeth, ymgysylltu â chynulleidfaoedd a rheoli.

Mae hyfforddiant yn cynnwys unrhyw raglen strwythuredig o hyfforddiant yn y gwaith, rhannu sgiliau, dysgu seiliedig ar waith a phrofiad gwaith. Gofynnwn i chi wahaniaethu rhwng hyfforddiant i'ch staff a hyfforddiant i wirfoddolwyr.

Staff newydd

Nifer y swyddi staff newydd a grëwyd i gyflawni eich prosiect, ac mae nifer y rhain yn dal i gael eu cynnal ar ôl diwedd y prosiect.

I gael rhagor o wybodaeth, darllenwch ein canllawiau gwerthuso.

Gwaith cyfalaf

Diffinnir gwaith cyfalaf fel gweithiau sy'n creu neu'n gwella ased.

Drwy waith cyfalaf rydym yn golygu digideiddio casgliadau, rhaglen gadwraeth ar gyfer gwrthrychau a chasgliadau, gwaith atgyweirio a chadwraeth neu adeiladu, adnewyddu ac ail-chwarae orielau a/neu adeiladau o'r newydd.

Er enghraifft, byddai gwarchod rhostir, atgyweirio cofeb a digideiddio archif ffotograffig i gyd yn cael ei ystyried yn waith cyfalaf.

Mae gan ailddefnyddio ac addasu treftadaeth adeiledig rôl bwysig i'w chwarae o ran lleihau allyriadau carbon a mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd, ac er y gallai adeiladu o'r newydd fod yn angenrheidiol ac yn briodol, mewn rhai achosion byddwn yn blaenoriaethu ailddefnyddio ac addasu adeiladau presennol yn sensitif.

Ar gyfer prosiectau tirwedd a chyfalaf natur byddwn yn blaenoriaethu'r rhai sy'n canolbwyntio ar un neu bob un o'r themâu canlynol; cefnogi adferiad natur, darparu atebion sy'n seiliedig ar natur i newid yn yr hinsawdd a/neu helpu pobl i ailgysylltu â natur.

Prynu tir ac adeiladau

Gallwn ariannu prosiectau sy'n cynnwys prynu tir a/neu adeiladau sy'n bwysig i'n treftadaeth, ac sydd ar werth y farchnad neu'n is na hynny. Rhaid i'r prif resymau dros brynu fod o fudd i reoli treftadaeth yn y tymor hir ac i fynediad i'r cyhoedd.

Os ydych eisoes yn rheoli'r tir a/neu'r adeiladau yr ydych am eu prynu, bydd angen i chi ddangos i ni pa fanteision ychwanegol a ddaw yn sgil y pryniant.

Bydd angen i chi ddangos bod yr holl opsiynau ar gyfer ymrwymo i gytundeb rheoli priodol gyda pherchennog y rhydd-ddaliad wedi'u harchwilio cyn gofyn am grant i'w brynu.

Gallwn eich helpu i brynu tir a/neu adeiladau os byddwch yn dangos yn eich ffurflen gais:

• bydd unrhyw risgiau i'w cadw yn cael eu lleihau drwy eich pryniant
• mae'r pris yn adlewyrchu'n gywir gyflwr a gwerth
• bydd y pryniant yn cyfrannu at fwy o bobl yn ymgysylltu â'r dreftadaeth
• mae gennych gynlluniau digonol ar gyfer rheoli a chynnal a chadw dros gyfnod o 10 mlynedd o leiaf ar ôl cwblhau'r prosiect
• gallwch ddangos eu harwyddocâd i'r dreftadaeth mewn ystyr leol, ranbarthol neu genedlaethol

Ni fyddwn yn cefnogi pryniannau sydd, yn ein barn ni, yn uwch na gwerth y farchnad. Os byddwn yn dyfarnu grant i chi, efallai y bydd angen tâl arnom ar y tir a/neu'r adeiladau. Gallwn ariannu'r holl gostau prynu cysylltiedig megis ffioedd asiantau, ffioedd ystafelloedd gwerthu a threthi. Sicrhewch fod y rhain yn cael eu hadlewyrchu yn eich tabl costau.

Os yw eich prosiect yn cynnwys prynu eitem, tir neu adeilad treftadaeth, bydd telerau'r grant yn para am gyfnod amhenodol. Os hoffech gael gwared ar yr hyn yr ydych wedi'i brynu yn y dyfodol, gallwch ofyn am ein caniatâd. Efallai y byddwn yn hawlio ein grant yn ôl.

Y wybodaeth sydd ei hangen arnom am y pryniant:

• cynllun lleoliad i'w raddfa, gan nodi'n glir faint o dir neu adeilad sydd i'w brynu ac unrhyw fynediad perthnasol i'r tir a'r adeilad
• Un prisiad annibynnol. Dylai hyn gynnwys esboniad manwl o sut y daethpwyd i'r asesiad o werth y farchnad. Rydym yn croesawu prisiadau gan y Gwerthwr Dosbarth. Efallai y byddwn hefyd yn trefnu ein prisiad ein hunain. Fel arfer, byddwn yn barod i gefnogi pryniant ar ffigur hyd at 10% yn uwch na brig unrhyw ystod mewn prisiad derbyniol.
• tystiolaeth mai'r perchnogion presennol yw'r perchnogion (sydd â theitl cyfreithiol) a bod ganddynt yr hawl i werthu'r tir a/neu adeiladu a throsglwyddo'r teitl i'r perchennog newydd; a thystiolaeth o unrhyw gyfamodau cyfreithiol, neu hawliau (fel pysgota, saethu, mwynau, draenio), neu denantiaethau tymor hir neu fyrdymor, neu hawliau tramwy neu fynediad, neu unrhyw fuddiannau eraill sydd ynghlwm wrth y tir neu'r adeilad

Prynu eitemau a chasgliadau treftadaeth

Gallwn ariannu prosiectau sy'n cynnwys prynu eitemau neu gasgliadau treftadaeth sy'n bwysig i'n treftadaeth a chyfrannu at gyflawni ein canlyniadau.

Byddwn ond yn helpu i brynu eitemau neu gasgliadau os byddwch yn dangos yn eich ffurflen gais:

• risgiau i'w dyfodol hirdymor yn cael eu lleihau os byddwch yn eu prynu
• mae'r pris yn adlewyrchu'n gywir eu cyflwr a'u gwerth
• gennych bolisi casglu ac mae'r pryniant yn unol â'ch polisi
• bydd yr eitemau ar gael i'r cyhoedd ar ôl eu prynu
• gallwch ddangos bod gennych gynlluniau digonol ar gyfer eu gofal a'u cynhaliaeth hirdymor

Byddwn yn ariannu gwaith prynu celf, archifau, gwrthrychau a chasgliadau eraill sy'n bwysig i'r dreftadaeth ac a grëwyd dros 10 mlynedd yn ôl. Byddwn hefyd yn ariannu prynu eitemau mwy diweddar o bwysigrwydd treftadaeth, ond dim ond os ydynt yn rhan o gasgliad mwy, sy'n fwy na 10 mlwydd oed.

Os yw eich prosiect yn cynnwys prynu eitem, tir neu adeilad treftadaeth, bydd telerau'r grant yn para am gyfnod amhenodol. Efallai y bydd angen tâl arnom ar yr eitem(au). Os hoffech gael gwared ar yr hyn yr ydych wedi'i brynu yn y dyfodol, gallwch ofyn am ein caniatâd, ac efallai y byddwn yn hawlio ein grant yn ôl. Os oes gennych eisoes yr eitem(au) ar fenthyg i'ch sefydliad, bydd angen i chi ddangos i ni pa fuddion ychwanegol a ddaw yn sgil eu prynu.

Mae'n annhebygol y bydd digon o fudd cyhoeddus mewn caffael eitem dreftadaeth gan un casgliad a ariennir yn gyhoeddus gan un arall i ni ystyried ariannu'r pryniant.

Ni fyddwn yn cefnogi pryniannau sydd, yn ein barn ni, yn uwch na gwerth y farchnad.

Ni fyddwn yn rhoi blaenoriaeth i bryniant dim ond oherwydd arhosiad allforio. Mae arhosfan allforio yn rhoi cyfle i sefydliadau godi arian sydd ei angen i brynu eitem neu gasgliad sydd wedi'i fwriadu i'w allforio. Mae'r arhosfan allforio yn gohirio'r drwydded allforio am gyfnod penodol er mwyn gallu gwneud cynnig o'r tu mewn i'r DU.

Os ydych yn bwriadu gwneud cais i ni, dylech gysylltu â'ch swyddfa leol cyn gynted â phosibl, ac o fewn y cyfnod gohirio cyntaf.

Os oes angen penderfyniad brys arnoch gennym, rhaid i chi gysylltu â'ch swyddfa leol i drafod hyn cyn i chi wneud cais. Dim ond os yw'r dyddiad cau yn golygu na allwn asesu eich cais o fewn ein hamserlen arferol y gallwn ystyried cynnig penderfyniadau llwybr carlam ar gyfer prynu eitemau neu gasgliadau treftadaeth.

Bydd ein staff yn trafod goblygiadau ein gweithdrefn llwybr carlam ar gyfer eich cais gyda chi. Os oes gennych amser byr i brynu'r eitem(au), gofynnwn i chi roi manylion i ni am sut y bydd y gwrthrych hwn yn cael ei integreiddio i'ch gweithgareddau dysgu a'ch rhaglenni cyhoeddus presennol.

Nid ydym yn ei gwneud yn ofynnol i chi gael cynllun gweithgaredd ar wahân ond byddwn yn disgwyl i weithgareddau a rhaglenni fod yn briodol ar gyfer y gwrthrych rydych yn ei gaffael.

Costau

Mae'r costau cymwys sy'n gysylltiedig â phrynu yn cynnwys:

• y pris prynu ei hun
• ffioedd a ysgwyddwyd gan eich sefydliad fel y prynwr gan gynnwys prisiadau; ffioedd asiantau; a phriwmiwm y prynwr ar gyfer pryniannau mewn arwerthiant
• TAW na ellir ei hawlio

Mae costau anghymwys yn cynnwys:

• ffioedd gwerthwyr (er enghraifft, ffioedd cyfreithiol ac asiantau)

Dylech hefyd gynnwys costau'r holl weithgareddau eraill y byddwch yn eu gwneud yn eich prosiect unwaith y byddwch wedi prynu'r eitem(au). Rhaid i gostau eich gweithgareddau fod yn gymesur â chost yr eitem(au).

Mae'r wybodaeth sydd ei hangen arnom am y pryniant

Bydd angen i chi ddarparu:

• gwybodaeth am hanes ac arwyddocâd yr eitem(au)
• datganiad ynghylch pam mai chi yw'r sefydliad cywir i fod yn berchen ar yr eitem(au). Dylai hyn gael ei hategu gan yr hyn a ddywedwch yn eich polisïau, megis eich polisi caffael neu reoli casgliadau
• tystiolaeth y byddwch yn dod yn berchennog llawn ar yr eitem(au) neu'n achos da dros gydberchnogaeth wedi'i chynllunio'n dda
• prawf dogfennol o darddiad (tarddiad) yr eitem(au). Mae enghreifftiau o brawf yn cynnwys dogfennau gwerthu, dogfennau cyfreithiol, dogfennau allforio, datganiad ysgrifenedig gan y perchennog presennol, hanes yr eitem(au)
• tystiolaeth mai'r perchnogion presennol yw'r perchnogion (sydd â theitl cyfreithiol) a bod ganddynt yr hawl i werthu'r eitem(au) a throsglwyddo'r teitl i'r perchennog newydd
• prisiad annibynnol ar sail marchnad agored ar gyfer yr eitem(au) yr hoffech eu prynu; dylai hyn gynnwys rhesymu'r gwerthwr i gefnogi'r prisiad, nid datganiad o'r gwerth yn unig; nid oes angen i chi gomisiynu prisiad ar gyfer eitem (neu eitemau) sy'n destun arhosfan allforio neu ran o'r Broses Prisio Trysorau
• Tystiolaeth eich bod wedi dilyn canllawiau cyfredol ar wrthdawelu cludadwy, masnach anghyfreithlon, ac eitemau a chasgliadau a allai fod yn sensitif. Dylech ddarparu datganiad yn amlinellu eich ymchwil i'r cyfreithiau a'r canllawiau perthnasol ar gaffaeliadau moesegol.
• disgrifiad o sut y byddwch yn rheoli'r eitem(au) ac yn ei chadw'n ddiogel, ar yr adeg y byddwch yn ei phrynu ac yn y dyfodol
• adroddiad cadwraethwr yn dweud a oes gan yr eitem(au) anghenion cadwraeth ac, os felly, sut y byddwch yn diwallu'r anghenion hynny. Dylai'r adroddiad gynnwys tystiolaeth bod gan eich sefydliad yr amodau amgylcheddol cywir i gartrefu'r pryniant

Prosiectau sy'n cynnwys tir, cynefinoedd a rhywogaethau

Prosiectau cofnodi biolegol

Rhaid i unrhyw arsylwadau rhywogaethau gydymffurfio â'r safonau ar gyfer ansawdd a hygyrchedd data fel y nodir gan y Rhwydwaith Bioamrywiaeth Cenedlaethol (NBN) ar wefan NBN Atlas. Rhaid i'r arsylwadau hyn fod ar gael i'r cyhoedd ar drwydded agored wrth ddatrys cipio, yn amodol ar gyfyngiadau rhywogaethau sensitif.

Mae sawl ffordd o gyflawni hyn. Efallai y byddai'n well gan Bartneriaid Data NBN Atlas gyflenwi setiau data yn uniongyrchol i'r NBN Atlas. Ymhlith yr opsiynau eraill mae drwy offeryn cofnodi ar-lein iRecord  neu gellir eu rhannu â'ch canolfan cofnodion amgylcheddol leol neu ranbarthol i'w trosglwyddo ymlaen i wefan NBN Atlas. Sicrhewch os yw'r cyflwyniad i'r NBN Atlas drwy drydydd parti, maent yn ymwybodol o'r gofynion i gyflwyno'r data hwn wrth gipio penderfyniad ar drwydded agored.

Os nad ydych yn siŵr sut orau i fwrw ymlaen, cysylltwch â'r NBN yn uniongyrchol i drafod y llwybr cyflenwi data mwyaf priodol. Rhaid i chi hefyd fodloni ein gofynion digidol.

Y wybodaeth sydd ei hangen arnom am gymorth gwladwriaethol amaethyddol

Bydd angen i chi ddarparu cliriad cymorth gwladwriaethol gan Defra os yw rheolau cymorth gwladwriaethol amaethyddol yn debygol o fod yn berthnasol.

Gweithio ar dir preifat

Mae llawer o gynefinoedd a rhywogaethau â blaenoriaeth yn digwydd ar dir sy'n eiddo i unigolion preifat neu sefydliadau er elw.

Rydym yn derbyn ceisiadau am brosiectau tirwedd a natur sydd ar dir cyhoeddus a phreifat, ar yr amod bod budd cyhoeddus yn drech nag unrhyw enillion preifat i berchennog(wyr) tir unigol lle maent yn unigolion preifat neu'n sefydliadau er elw.

Er mwyn cynnwys tir preifat, rhaid i'ch prosiect cyffredinol fodloni pob un o'r pedwar maen prawf isod:

• ganddynt graidd o gynefin â blaenoriaeth o ansawdd da neu gefnogi poblogaeth sylweddol o rywogaethau â blaenoriaeth i ymestyn allan ohonynt o
• gwella a/neu ehangu graddau ac ansawdd cynefinoedd a fydd yn helpu i gyrraedd targedau cynefinoedd a rhywogaethau UKBAP
• cyfrannu at reoli'r ardal yn gynaliadwy yn y tymor hir
• dangos dull strategol o warchod cynefin neu rywogaeth â blaenoriaeth

Hyd yn oed wrth weithio ar dir preifat byddwn yn disgwyl i rywfaint o fynediad cyhoeddus gael ei ddarparu.

Rydym hefyd yn derbyn yr egwyddor o lefelau mynediad corfforol mewn parthau yn ardal eich prosiect ac efallai na fydd mynediad corfforol bob amser yn briodol nac yn ddymunol am resymau cadwraeth cynefinoedd. Dylech eisoes gael mynediad cyhoeddus i'r tir yr ydych yn berchen arno, ac efallai y bydd gennych rywfaint o seilwaith hefyd, er enghraifft llwybrau neu guddfannau, a all helpu i ddarparu ar gyfer mwy o fynediad i'r cyhoedd.

Gofynion perchnogaeth trydydd parti

Ar gyfer prosiectau tirwedd a natur

Os yw'r tir (a all gynnwys gwahanol leiniau o dir dros ardal eang) sy'n destun cyllid grant, yn eiddo i drydydd parti neu drydydd partïon lluosog (gan gynnwys perchnogion preifat), dylid rhoi cytundebau cyfreithiol ar waith rhwng pob perchennog tir a'r grantî.

Nid oes cytundeb rhagnodedig ond mae gennym ofynion penodol y dylid eu cynnwys mewn unrhyw gytundebau perchnogion tir trydydd parti. Dylai'r cytundebau perchnogion tir gynnwys y canlynol o leiaf:

Manylion y partïon:

• cadarnhad ynghylch sut y caiff y tir ei ddal (rhydd-ddaliad neu lesddaliad)
• disgrifiad o'r eiddo (gan gynnwys cynlluniau)
• cyfamodau ar ran perchennog y tir i gynnal a chadw'r tir a darparu mynediad i'r cyhoedd yn unol â thelerau'r grant (fel y bo'n berthnasol)
• darpariaeth y dylai unrhyw waredu ymlaen fod yn ddarostyngedig i gytundeb y trydydd parti
• y bydd y cytundeb yn para o ddechrau'r gwaith ar dir y trydydd parti tan 10 mlynedd ar ôl Cwblhau'r Prosiect

Bydd angen i chi ddarparu copïau o'r cytundebau tirfeddiannwr i ni er mwyn sicrhau cydymffurfiaeth â'r gofynion hyn. Bydd angen cwblhau'r cytundebau tirfeddiannwr ac yn eu lle cyn i unrhyw arian grant gael ei ryddhau ar gyfer gwaith ar bob llain o dir sy'n eiddo i drydydd parti.

Ar gyfer gwaith cyfalaf i dreftadaeth adeiledig (er enghraifft, adeiladau hanesyddol, gerddi addurnol)

Os yw eich prosiect yn cynnwys gwaith sylweddol i adeilad treftadaeth sy'n eiddo i drydydd parti, byddwn fel arfer yn disgwyl i'r perchennog ddod yn grantî ar y cyd neu roi prydles i chi sy'n bodloni ein gofynion. Mewn rhai sefyllfaoedd, yn hytrach na gwneud y perchennog yn grantî ar y cyd, efallai y byddwn yn gofyn iddynt lofnodi llythyr ochr yn cytuno i gydymffurfio â thelerau'r grant i'r graddau y maent yn ymwneud â materion sydd o fewn eu rheolaeth.

Costau cyfreithiol

Gallwch gynnwys costau addasu a sefydlu unrhyw gytundebau trydydd parti, gan gynnwys cost cymryd cyngor cyfreithiol, fel rhan o'r costau yn eich cais.

Defnyddiwch y rhestr wirio ddefnyddiol hon i sicrhau eich bod yn barod i wneud cais:

• Rwyf wedi darllen y ddogfen ganllaw yma
• Rwyf wedi darllen telerau ac amodau'r rhaglen grant 
• Rwyf wedi llunio cyllideb prosiect ac wedi gwirio fy nghostau
• Rwyf wedi cynllunio sut i werthuso fy mhrosiect
• Rwyf wedi cwblhau pob rhan o'r ffurflen gais ar-lein
• Rwyf wedi paratoi'r holl ddogfennau ategol gorfodol

Cysylltwch â ni

Gallwch ddod o hyd i ragor o wybodaeth am sut i gysylltu â ni ar ein gwefan.

Os hoffech wybod am ein proses gwyno, ewch i'n tudalen Gwasanaethau Cwsmeriaid.