Mae ein Prif Weithredwr newydd, Eilish McGuinness, yn myfyrio ar yr heriau parhaus sy'n wynebu cymuned dreftadaeth y DU ac yn rhannu ein cynlluniau i gefnogi'r sector yn y flwyddyn i ddod.

Mae'n fraint enfawr cymryd yr awenau yng Nghronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol a Chronfa Goffa'r Dreftadaeth Genedlaethol (CGDG).

Treftadaeth fu fy angerdd a'm proffesiwn drwy gydol fy mywyd. Camaf i'r rôl hon gyda llawenydd a gobaith mawr, ond gyda realaeth absoliwt am yr heriau sydd o'n blaenau.

Fy mhrif flaenoriaeth yw diogelu a sicrhau hygyrchedd i'n treftadaeth wych ac amrywiol yn y DU.

Goresgyn heriau

Mae'r pandemig wedi effeithio ar ein bywydau i gyd. Mae pawb sy'n rheoli, yn gweithio neu'n gwirfoddoli gyda threftadaeth y DU wedi bod yn gweithredu mewn sefyllfa na welwyd mo'i fath o'r blaen. Ond mae'r sector wedi gweithio'n ddiflino, wedi'i addasu a'i arloesi i gadw'r dreftadaeth yr ydym i gyd yn ei charu'n ddiogel, wrth barhau i ymgysylltu a chysylltu â chynulleidfaoedd.

Erys newid ac ansicrwydd sylweddol, ac nid yw'n syndod bod blinder a straen. Ond mae'r ymrwymiad a'r gwydnwch y mae sefydliadau treftadaeth wedi'u dangos dros y ddwy flynedd ddiwethaf wedi bod yn wirioneddol ysbrydoledig. Rydych wedi sicrhau y gall rôl treftadaeth o ran cefnogi swyddi, sgiliau, twristiaeth a llesiant barhau. 

Mae'r argyfwng hefyd wedi tynnu sylw at rai o'r goreuon y gall treftadaeth eu cynnig – o fynediad hanfodol i barciau a mannau gwyrdd yn ystod dyddiau anoddaf y cyfnod clo, i barhau i fod yn gysylltiedig â grwpiau cymunedol a straeon yn wyneb unigedd cymdeithasol a chreu gwerthfawrogiad dwfn o'n hardaloedd lleol.

Rwyf hefyd yn falch o'r ffordd y mae'r Gronfa Treftadaeth wedi gallu addasu i gefnogi'r gymuned dreftadaeth drwy gydol yr argyfwng – o ddarparu ein Cronfa Argyfwng Treftadaeth, i bartneriaeth â llywodraethau yng Nghymru, Lloegr a Gogledd Iwerddon i ddosbarthu cyllid ar eu rhan. Mae wedi bod yn fuddsoddiad hanfodol i gynnal y sector. Ers dechrau'r pandemig, tan ddiwedd y flwyddyn ariannol hon, byddwn wedi buddsoddi tua £675miliwn. Mae hynny tua £100m yn fwy nag y byddem wedi'i fuddsoddi yn yr un cyfnod fel arfer.

Rydym wedi dysgu llawer am ddarparu'r arian yma – yn aml yn gyflym iawn. Y dysgu hwn, ynghyd â safbwyntiau a phrofiad o'r sector, a fydd yn sicrhau bod gennym y ffocws cywir ar gyfer y dirwedd sydd wedi newid o'n blaenau.

Canolbwyntio

Mae'n rhaid inni i gyd harneisio'r cyfleoedd a'r wybodaeth y mae'r pandemig wedi'u datgelu. O ehangu'r defnydd o dechnolegau digidol, dathlu pwysigrwydd lle, natur a chymuned, i adeiladu a chryfhau partneriaethau a chroesawu arloesedd.

Roedd hyn i gyd eisoes yn greiddiol i'n cenhadaeth, ond yn 2022, byddwn yn creu cyfleoedd newydd i'r sector arloesi a dysgu oddi wrth ein gilydd. Byddwn hefyd yn parhau i gefnogi'r sector i ddatblygu sgiliau a galluoedd digidol, darparu cymorth pellach i sefydliadau addasu a chryfhau eu gwydnwch, a gwella sgiliau arwain a busnes ar draws y sector.

Mae'r pandemig wedi cyflymu newid mewn cymaint o ffyrdd, ac fel ariannwr treftadaeth mwyaf y DU, rydym wedi ymrwymo i helpu'r sector i addasu a ffynnu drwy 2022 a thu hwnt.

Fodd bynnag, gwyddom y bydd cyllid cyhoeddus a chyllid arall ar gyfer treftadaeth yn dod o dan bwysau cynyddol. A gwyddom fod treftadaeth mewn perygl o hyd.

Yng Nghronfa Goffa'r Dreftadaeth Genedlaethol, rydym wedi gwneud buddsoddiad sylweddol i gefnogi treftadaeth sydd o bwysigrwydd cenedlaethol eithriadol a/neu risg uniongyrchol o golled oherwydd y pandemig. Mae Cronfa Goffa'r Dreftadaeth Genedlaethol, sydd bellach wedi bodoli ers 41 o flynyddoedd, yn ymwneud â chadw'r dreftadaeth bwysicaf fel cofeb i'r rhai a gollodd eu bywydau i'r genedl hon. Mae'r weledigaeth honno'n bwysicach nag erioed ar hyn o bryd pan fyddwn wedi gweld cymaint o aberth a gwasanaeth cyhoeddus.

Yn y Gronfa Treftadaeth, rydym yn disgwyl cael cyllideb fuddsoddi'r Loteri Genedlaethol o fwy na £300m ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf. Mae'n rhaid inni gofio sicrhau bod ein buddsoddiad yn cael effaith wirioneddol ar dreftadaeth, gan helpu i gysylltu pobl a chymunedau, a hybu ffyniant economaidd lleol. Mae'n rhaid inni hefyd fod yn wyliadwrus o'r argyfwng hinsawdd – rydym am i'r holl brosiectau rydym yn eu cefnogi wneud gwahaniaeth cadarnhaol i'r amgylchedd.

Byddwn yn parhau i gefnogi sefydliadau sy'n datblygu ac yn cyflwyno prosiectau o bob maint ledled y DU. A byddwn yn cyfathrebu'n agored â chi fel ymgeiswyr neu grantiau – gan roi cyngor clir i chi, rhannu arfer da a gwybodaeth – i'ch helpu i wneud dewisiadau gwybodus a byddwn yn gwneud penderfyniadau buddsoddi gwybodus.

Pwrpas a llawenydd o'n blaenau

Rwyf am gloi ar nodyn o lawenydd treftadaeth a'r pleser a'r harddwch y mae'n eu cyfrannu at ein bywydau (rydyn ni'n dathlu hynny'r wythnos hon gyda diwrnod #TrysorauTreftadaeth).

Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, fel llawer, rwyf yn aml wedi troi at dreftadaeth – o'm lido lleol yn Parliament Hill; i effaith Eglwys Gadeiriol Lincoln; golygfeydd ysgubol Llundain o Alexandra Palace; a'r Bwthyn Dove gwirioneddol ysbrydoledig, lle mae treftadaeth, natur a llenyddiaeth yn cyfuno. Rwyf yn siŵr y bydd gan bob un ohonoch enghreifftiau yn eich ardal leol a'ch cynhaliodd chi hefyd.

Er gwaethaf yr heriau yr ydym yn dal i'w hwynebu, mae llawer i edrych ymlaen ato yn y flwyddyn newydd. Bydd un o'n buddsoddiadau mawr cyntaf yn 2022 yn nodi jiwbilî'r Frenhines, gyda £7miliwn yn mynd tuag at greu etifeddiaeth i natur a chymunedau. Ni allai hyn fod yn fwy addas, o ystyried sut mae natur wedi cynnal a gwella cymaint ohonom yn ystod y pandemig. Yn ngeiriau William Wordsworth – "gadewch i Natur fod yn athro neu'ch athrawes".

Rwyf wedi gweld grym treftadaeth i gefnogi cymunedau, cryfhau economïau a newid bywydau. Edrychaf ymlaen at barhau i weithio gyda'r gymuned dreftadaeth ysbrydoledig ac ymroddedig hon, gyda'r gollfarn honno'n sail i bopeth a wnawn.

Blwyddyn Newydd Dda - pob dymuniad da a llawenydd i chi gyd.